YAZAR ETİKETİ: AYNUR ÖZGE, OZAN KAYAR

Çocuk ve ergenlerde başağrılarının ortaya çıkma sürecini hızlandıran birçok risk etmeni vardır. Bu etmenler şu şekilde sıralanabilir:

Genetik Miras: Yapılan çalışmalarda migrenli çocukların birinci derece akrabalarının %36.7-81.1’inde, gerilim tipi baş ağrısı (GTBA) tanısı alan çocukların birinci derece akrabalarının %51.4-63.4’ünde ve baş ağrısı olmayan çocukların birinci derece akrabalarının ise %29.8’inde herhangi bir tür baş ağrısı tanısının var olduğu tespit edilmiştir Bununla birlikte konuyla ilgili çalışmalar farklı baş ağrısı tanısı olan çocukların özellikle annelerinde de baş ağrılarının bulunması olasılığının %70 civarında olduğu bildirilmektedir.

Ailesel Etmenler: Çocuk ve ergenlerde başağrısı riskini arttıran bir diğer etmen ise düşük eğitimli ebeveynlere sahip olma, biyolojik ebeveynlerle yaşamama, babanın işsiz olması, ailenin göç öyküsünün olması ve boşanma gibi ailesel durumlardır.

Cinsiyet ve Sosyoekonomik Düzey: Yapılan uzun dönem çalışmalar migren açısından özellikle kız çocuklarının erkeklere göre daha yüksek risk grubunda olduğunu (bu, erkek çocukların risk oranının düşük olduğu anlamında yorumlanmamalıdır) ve bu çocuklarda erişkin dönemde de migren olma riskinin, çocukken baş ağrısı seyrek bile olsa özellikle anne-babanın sosyo ekonomik düzeyi düşük olduğunda arttığını ortaya koymuştur.

Eşlik Eden Fiziksel Hastalıklar: Çocuk ve ergenlerde başağrılarıyla birlikte en yaygın görülen hastalıklardan epilepsi, serebrovasküler hastalıklar, arteryel hipertansiyon, astım, alerjik bozukluklar ve fibromiyalji (kas romatizması) bu bireylerde başağrısı riskini arttıran önemli etmenler olarak tanımlanmaktadır. Bunun yanında başağrısı ve diğer ağrılı sendromlar arasında da ilişki olduğu bildirilmektedir (boyun ağrısı, bel ağrısı, sırt ağrısı, karın ağrısı…).

Psikiyatrik Bozukluklar: Çocuk ve ergenlerde migren ve gerilim tipi başağrıları gibi hastalıklarla birlikte en yaygın görülen ve baş ağrısı riskini arttıran psikiyatrik bozukluklar, anksiyete bozuklukları, depresyon, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, davranım bozukluğu, karşıt olma karşı gelme bozukluğu, travma ile ilişkili bozukluklar, özgül öğrenme bozuklukları ve tik bozuklukları olarak sıralanabilir.

Diğer Etmenler: Başlangıçta sık atak geçirme, günlük baş ağrısı miktarı, erken yaşta başlangıç, koroner arter hastalığı için aile öyküsünün varlığı, sabah uyanıldığında baş ağrısının olması, ilaç kötüye kullanımı ve kafa travması gibi durumlar çocuk ve ergenlerde baş ağrısı riskini arttıran diğer önemli etmenlerdir.

Kaynaklar:

Bugdayci R, Ozge A, Sasmaz T, Kurt AO, Kaleagasi H, Karakelle A, Tezcan H, Siva A. Prevalence and factors affecting headache in Turkish schoolchildren. Pediatr Int. 2005 Jun;47(3):316-22.

Hernandez-Latorre MA, Roig M. Natural history of migraine in childhood. Cephalalgia. 2000;20(6):573-579. doi:10.1046/j.1468-2982.2000.00083.x

Laimi K, Metsahonkala L, Anttila P, Aromaa M, Vahlberg T, Salminen JJ, Sillanpaa M: Outcome of headache frequency in adolescence. Cephalalgia 2006; 26(5): 604-62.

Laurell, K., Larsson, B., & Eeg-Olofsson, O. (2005). Headache in schoolchildren: Association with other pain, family history and psychosocial factors. The Journal of Pain, 119(1-3), 150–158.

Linder SL, Winner P: Pediatric headache. Medical Clinics of North America 2001; 85(4): 1037-1053

Loder E, Biondi D: Disease modification in migraine: a concept that has come of age? Headache 2003; 43(2): 135-143.

Mazzone, L., Vitiello, B., Incorpora, G., & Mazzone, D. (2006). Behavioural and temperamental characteristics of children and adolescents suffering from primary headache. Cephalalgia: An International Journal of Headache, 26(2), 194–201.

Özge A, Toros F, Kalea¤as› H: Primary headache in children and adolescents: psychiatric comorbidity and the relationship between headache characteristics (selected poster presentation). XII Congress of the International Headache Society. In: Cephalalgia 2005; 25: 903.

Unalp A, Dirik E, Kurul S. Prevalence and characteristics of recurrent headaches in Turkish adolescents. Pediatr Neurol. 2006;34(2):110-115. doi:10.1016/j.pediatrneurol.2005.08.001

Unalp A, Dirik E, Kurul S. Prevalence and clinical findings of migraine and tension-type headache in adolescents. Pediatr Int. 2007;49(6):943-949. doi:10.1111/j.1442-200X.2007.02484.x

Waldie KE: Childhood headache, stress in adolescence, and primary headache in young adulthood: A longitudinal cohort study. Headache 2001; 41: 1-10.

Visudtibhan A, Siripornpanich V, Khongkhatithum C, et al. Migraine in Thai children: prevalence in junior high school students. J Child Neurol. 2007;22(9):1117-1120. doi:10.1177/0883073807306264

Zencir M, Ergin H, Sahiner T, Kilic I, Alkis E, Ozdel L, Gurses D, Ergin A: Epidemiology and symptomatology of migraine among school children: Denizli urban area in Turkey. Headache 2004; 44(8): 780-785